به گزارش معاونت پژوهش مدرسه، شصت و نهمین جلسه ی پژوهشی تدبر و محوربندی و بازخوانی صحیفه سجادیه با حضور اساتید و طلاب این مدرسه در روز سه شنبه 29 دی ماه ۱۴۰۰ ساعت 8 صبح، در اسکای روم برگزار شد. طلبه ی فارغ التحصیل، خانم اودرون به ارائه شرح ادامه ی دعای بیست و پنجم با موضوع «دعای آن حضرت است برای فرزندانش که بر آنان درودباد»؛ فرازهای پنجم و ششم پرداخت. جلسه چنین گذشت:

در ابتدای جلسه صوت صلوات امام سجاد علیه السلام پخش شد سپس خانم اودرون به شرح فرازهای جدید پرداخت:

فراز 5:« وَ أَعِنِّي عَلَى تَرْبِيَتِهِمْ وَ تَأْدِيبِهِمْ ، وَ بِرِّهِمْ ، وَ هَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ مَعَهُمْ أَوْلَاداً ذُكُوراً ، وَ اجْعَلْ ذَلِكَ خَيْراً لِي ، وَ اجْعَلْهُمْ لِي عَوْناً عَلَى مَا سَأَلْتُكَ».

و مرا در تربیت و ادب کردن و نیکی در حقّشان یاری ده و مرا از سوی خود علاوه بر آنان اولاد پسر بخش و آن را برایم خیر قرار ده و آنان را در آنچه از تو می‌خواهم یاورم ساز.

فراز 6: « وَ أَعِذْنِي وَ ذُرِّيَّتِي مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ ، فَإِنَّكَ خَلَقْتَنَا وَ أَمَرْتَنَا وَ نَهَيْتَنَا وَ رَغَّبْتَنَا فِي ثَوَابِ مَا أَمَرْتَنَا وَ رَهَّبْتَنَا عِقَابَهُ ، وَ جَعَلْتَ لَنَا عَدُوّاً يَكِيدُنَا ، سَلَّطْتَهُ مِنَّا عَلَى مَا لَمْ تُسَلِّطْنَا عَلَيْهِ مِنْهُ ، أَسْكَنْتَهُ صُدُورَنَا ، وَ أَجْرَيْتَهُ مَجَارِيَ دِمَائِنَا ، لَا يَغْفُلُ إِنْ غَفَلْنَا ، وَ لَا يَنْسَى إِنْ نَسيِنَا ، يُوْمِنُنَا عِقَابَكَ ، وَ يِخَوِّفُنَا بِغَيْرِكَ».

و مرا و نسلم را از شیطان رانده‌شده پناه ده؛ چرا که تو ما را آفریدی و به ما امر و نهی فرمودی و ما را در ثواب آنچه به آن امر کردی ترغیب و به عذاب آنچه از آن نهی فرمودی تهدید کردی؛ و برای ما دشمنی قرار دادی که با ما نیرنگ می‌کند و او را بر ما تسلّطی دادی که ما را به آن اندازه بر او تسلّط نیست؛ در دل‌هایمان جایش دادی و در رهگذرهای خونمان روانش ساختی، اگر ما از او غفلت ورزیم، او از ما غافل نمی‌شود؛ و اگر او را فراموش کنیم، او ما را فراموش نمی‌کند؛ ما را از عذاب تو ایمنی می‌دهد و از غیر تو می‌ترساند.

طبق نظر شارحین مطرح شدن شیطان در فرازهای بالا، نشان از اختیار انسان (وجه تمایز انسان با سایر موجودات) در انتخابِ راه هدایت و یا ضلالت است. کید عبارت است از زینت دادن زشتی ها که روش شیطان برای فریب انسان هاست. طبق آیات قرآن کریم منظور از تسلط شیطان این است که او انسان را می بیند و به او اشراف دارد ولی انسان او را نمی بیند و اشراف و تسلطی بر او ندارد. اما شیطان بر انسان توان اجبار ندارد و این انسان است که زمینه را در تاثیر شیطان در خودش هموار می کند و همان طوری که خون و جریان دائم آن مایه ی حیات انسان است شیطان هم هیچ لحظه ای از انسان غافل نمی ماند و همواره در صدد ایجاد غفلت در اوست.

در ادامه استاد باقری به نکات مهم معانی لغوی این دو فراز اشاره نمودند و اشاره کردند که قاعده ی کلی در دیدگاه توحیدی این است که در همه ی امور باید از خداوند طلب یاری کرد مخصوصا در امر مهمی مانند تربیت و تادیب فرزند. تربیت به معنی رساندن استعدادهای درونی و فطری انسان از حالت بالقوه به حالت بالفعل می باشد. تربیت طبق دو بعد جسمانی و روحانی انسان، نیازمند قوانین هستیم:

1. قوانین طبیعیِ تکوینی
2. قوانین تشریعی

تادیب درلغت به معنای ظرافت در جزئیات و چیزهای زیباست. ادب کردن به معنای ظهور زیبایی های درونی در فضای بیرونی است. درحالی تربیت ناظر به شخصیت درونی است.

بِرّ معانی مختلفی دارد:

1. معنای مصدری به معنی نیکوکاری کردن
2. صفت مشبهه به معنی خلق نیکو به صورت ملکه

در خواست کمک بر بِرّ سه معنا می تواند داشته باشد:

1. کمک در نیکی کردن به فرزندان
2. کمک در نیک تربیت کردن فرزند
3. یاری کردن فرزند توسط پدر و مادر در نیکوکاری به والدین

ظاهرا معنای سوم دقیق تر باشد؛ در روایت نیز راهکارهای آن بیان شده است:

1. قبول کارهای کوچک فرزندان توسط والدین
2. نسپردن کارهای سخت و خارج از توان به فرزندان توسط پدر و مادر
3. عدم سرزنش، پرده دری و خشونت علیه فرزندان

وَ هَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ مَعَهُمْ أَوْلَاداً ذُكُوراً؛ در این قسمت این سوال مطرح می شود که چرا امام زین العابدین علیه السلام از خداوند طلب فرزندان پسر دارند؟ در حالی که در ابتدای دعای بیست و پنجم لفظ وُلدی مطرح می شود که اعم از پسر و دختر است.

طبق شرح های نگاشته شده برای صحیفه ی سجادیه به نکاتی اشاره می شود:

1. حضرت دختر داشتند بنابراین طلب داشتن فرزند پسر را از خداوند داشتند.
2. خلقت دارای ویژگی و اصالت زایندگی می باشد و این ویژگی مونث است. معمولا طبیعت دعا برای امری است که محقق نشده است و نادر است. جریان طبیعت طبق غلبه ی ماده و زایندگی است و امام در صدد درخواست جنس ذکور هستند که نادر است. ذکور، ذکر خاص بعد از عام است چرا که در ابتدای دعا در لفظ وُلدی به فرزندان دختر نیز اشاره شده است.

در مجموع به نظر می رسد تحلیل دوم صحیح تر باشد.

وَ اجْعَلْ ذَلِكَ خَيْراً لِي؛در این قسمت امام علیه السلام از خداوند درخواست می کنند که فرزندان پسر برای ایشان موجب خیر و نعمت بشوند و خیر در مقابل شر است.

در پایان خانم ناطقیان دعا فرمودند و جلسه خاتمه یافت.

• < قبلی
• بعدی >