به گزارش معاونت پژوهش مدرسه، هشتاد و چهارمین جلسه ی پژوهشی تدبر و محوربندی و بازخوانی صحیفه سجادیه با حضور اساتید و طلاب این مدرسه در روز سه شنبه 10 خرداد ماه 1401ساعت 8 صبح، در اسکای روم با موضوع «دعاى آن حضرت هنگام فرارسيدن ماه رمضان»؛ (دعای چهل و چهارم) برگزار گردید. جلسه چنین گذشت:

در ابتدای جلسه صوت قرآن و صلوات امام سجاد علیه السلام پخش شد. در ادامه استاد باقری ابتدا خلاصه ای از مباحث گذشته بیان فرمودند و افزودند:

«وَ أَنْ نَتَعَاهَدَ جِيرَانَنَا بِالْإِفْضَالِ وَ الْعَطِيَّةِ»(فراز دهم)

واوی که در ابتدای هر عبارت آمده واو عطف است. عطف به جمله «وفقنا» یعنی و موفق کن ما را. نتعاهد یعنی رسیدگی و جیران یعنی همسایگان ، چگونه رسیدگی شود؟ بافضال والعطیه؛ جویای احوالشان باشیم و احسان در حق همسایگان داشته باشیم. عطیه؛ فقط مختص به همسایگان فقیر نیست بلکه به همه آن ها تعلق دارد.

«وَ أَنْ نُخَلِّصَ أَمْوَالَنَا مِنَ التَّبِعَاتِ»

ماه مبارک زمانی ما است که می خواهیم به درجات بالایی برسیم. یکی از راه های رسیدن به این درجات پاکی اموال ماست که تبدیل به ارزاق ما می شود. باید خود مال طیب باشد حلالا طیّبا باشد از تبعات خالص شود. منظور این است که اگر اموال مخلوطِ حرام شده اند باید آن ها را خالص کنیم، توبه کرده و سمت مال حرام نرویم. در دعا دو چیز را بیان می کند: ۱- تبعات آن را پاک کنیم ۲- تطهیر کنیم مال رو با اخراج زکات. از مستحبات است که ما سال خمسی را در ماه مبارک رمضان قرار دهیم.

وَ أَنْ نُرَاجِعَ مَنْ هَاجَرَنَا

خدایا توفیق ده که برگردیم بر کسانی که از ما «هجرت» کردند یعنی دوری کردند؛ دوری کردنی همراه با روی برگرداندن چه به حق وچه ناحق. خدایا کمک کن با آن ها ارتباط برقرار شود. خدایا توفیق ده در این ماه برای رفع کدورت ها پیش قدم شویم. این خیلی مهم است که الفت و وحدت ایجاد کنیم. خداوند دوست ندارد کدورت بوجود آید اگر هم به وجود آمد رفع شود. یکی از موارد هزینه زکات، تالیف قلوب است این نشان می دهد چقدر تالیف قلوب مهم است. در جامعه آن روز مدینه، ناصری ها وجود داشتند و امام در دعا بر تالیف قلوب و همدلی تاکید می کند و این نشان می دهد این چقدر برای جامعه آثار و برکات مثبت دارد که امام به آن سفارش می کند. باید بر این ارتباط اصرار و پافشاری کنیم و خسته نشویم خداوند در این مداومت الفت را قرار می دهد.

«وَ أَنْ نُنْصِفَ مَنْ ظَلَمَنَا»

با کسی که به من ظلم کرده انصاف به خرج دهیم. اگر بخواهیم نمودار شاخه ای بکشیم این می شود پنجمین مورد درخواست شده از خداوند. این کار سختی است و از هر کسی بر نمی آید باید توفیق الهی شامل او شود تا بتواند این کار را انجام دهد.

«وَ أَنْ نُسَالِمَ مَنْ عَادَانَا حَاشَى مَنْ عُودِيَ فِيكَ وَ لَكَ»

خدایا توفیق بده با کسانی که با ما دشمنی دارند مسالمت آمیز برخورد کنیم. در این دعا به ما آموزش می دهند که بگذرید و گذشت کنید. چه آن هایی که ظلم کردند از دنیا رفته باشند چه در قید حیات باشند‌. قرآن به طور مشخص در این مورد فرموده: «هل جزاء الاحسان الا الاحسان»(سوره الرحمن: آیه60) پاسخ احسان احسان است و حرفی در آن نیست. ولی در مقابل کسی که با ما دشمنی کرده قرآن می فرماید:

«ولا تستوی الحسنة ولا السیئة ادفع بالتی هی احسن فاذا الذی بینک وبینه عداوة کانه ولی حمیم»(سوره فصلت: آیه 34)

و نيكى با بدى يكسان نيست. [بدى را] با آن چه نيكوتر است دفع كن كه ناگاه [خواهى ديد] همان كسى كه ميان تو و او دشمنى بود، چون دوستى صميمى گشته است.

جواب بدی ها را به خوبی تبدیل کنیم که باعث میشود خصماء ما «ولی حمیم» می شوند. یعنی دوستان دلسوز می شوند. (حمیم یعنی آب جوش ) وقتی پیامبر صلی الله علیه و آله به مکه وارد شدند چه کردند؟ رفتار پیامبر باعث شد عده زیادی به اسلام روی بیاورند بلکه مرید پیامبر صلی الله علیه و آله شوند.

سوال: اگر با ظالمان انصاف کنیم و مسالمت آمیز برخورد کنیم آیا جری نمی شوند و به ما بیشتر اهانت نخواهند کرد؟

دو نوع برخورد متصور است گاهی قوانین مدنی مد نظرست و گاهی قوانین الهی است. قوانین الهی از طرف خداوند است و قواعد کلی در مورد نوع انسان می دهد. اگر در مورد بدی انسان ها نیکی کنید طبق این آیه قاعده آن است که شرمنده می شوند و مقابله نمی کنند. امام صادق علیه السلام در کیفیت ارتباط با دیگران در تحمل ناملایمات می‌فرمایند: در مقابل توهین یک کلمه هم پاسخ ندهید و بگویید اگر ده کلمه بگویی، یک کلمه نمی‌شنویی( وَ أَمَّا اللَوَاتِي‌ فِي‌ الْحِلْمِ: فَمَنْ قَالَ لَكَ: إنْ قُلْتَ وَاحِدَةً سَمِعْتَ عَشْرًا فَقُلْ: إنْ قُلْتَ عَشْرًا لَمْ تَسْمَعْ وَاحِدَةً)

ما دنبال تاثیر هستیم که مسیرش از این راه هست و اگر این کار را نکنیم تبدیل به کینه می شود کینه هم پیامدهای دنیوی و اخروی زیادی دارد. امام استثناءها را در فراز های بعدی روشن می کند که بیان می شود.

حَاشَى مَنْ عُودِيَ فِيكَ وَ لَكَ ، فَإِنَّهُ الْعَدُوُّ الَّذِي لَا نُوَالِيهِ ، وَ الْحِزْبُ الَّذِي لَا نُصَافِيه(فراز دهم).

حاشا از ادات استثناء است الّا من عودی، عودی فعل مجهول است. لذا می فرماید: مگر کسانی که در مسیر الهی و به خاطر ایمان با آن ها دشمنی می شود. پس ما دو دسته داریم: ۱- دسته ای که در جامعه مسلمان و شیعه باشند اگر بین آن ها اختلاف و ظلم صورت گیرد مالی و غیر مالی ۲- دسته دوم حاشا و کلا آورده شده که محکم باید ایستاد و برخورد کرد این کسانی هستند که دشمنان خدا هستند.

در مورد دوم، اولا باید تبری کنیم از آن ها، دوما «الذی لا نولی»، دشمنانی که ما نباید با آن ها دوستی کنیم.

«و حزب الذی لانصافی» رابطه صمیمی و دلی با آن ها نداشته باشیم. آن ها دوست دارند که ما از مسیر الهی خارج شویم. خداوند می فرماید یهود و نصاری را به عنوان دوست انتخاب نکن آن ها می خواهند تو به آیین آن ها در بیایی.

ولن ترضی عنک الیهود ولا النصاری حتی تتبع ملتهم قل ان هدی الله هو الهدی ولئن اتبعت اهواءهم بعد الذی جاءک من العلم ما لک من الله من ولی ولا نصیر(سوره بقره: آیه 120)

و يهود و نصارا هرگز از تو راضى نخواهند شد مگر آن كه از آيين آن ها پيروى كنى. بگو: بى‌ترديد هدايت واقعى همان هدايت خداست. و اگر پس از دانشى كه تو را حاصل شده از هوس‌هاى آن ها پيروى كنى در برابر خدا هيچ سرپرست و ياورى نخواهى داشت .کفار اگر حتی پدر و مادر باشند قرآن و روایت، ما را از دوستی دلی با آن ها برحذر داشته است.

«یا ایها الذین آمنوا لا تتخذوا آباءکم واخوانکم اولیاء ان استحبوا الکفر علی الایمان ومن یتولهم منکم فاولئک هم الظالمون»(سوره توبه: آیه ۲۳)

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! اگر پدران و برادرانتان كفر را بر ايمان ترجيح دادند [آن ها را] به دوستى نگيريد، و هر كس از شما آن ها را دوست بگيرد، پس آنان به راستى ستمكارند.

چون کفر برای آن ها محبوب تر است تا ایمان. در جنگ های صدر اسلام برخیر پدران در مقابل فرزندان و به عکس وجود داشت و در مقابل هم به خاطر اسلام جنگیدند.

همچنین آن هایی که دین ما را مسخره می کنند باید جلوی آن ها ایستاد و آن ها را به دوستی نگرفت و همچنین آن هایی که تارک نماز هستند. تارک صلاه باید در جامعه منزوی شود. لذا از دوستی با آن ها نهی شده است.

آن هایی که مغصوب خداوند هستند.

آن هایی که اهل معصیت هستند.

نباید با این گروه ها دوستی کرد.

در زمان کنونی با فیلم، کلیپ و هنر به مسخره کردن دین می پردازند. با یک جنگ گسترده شناختی- ادراکی روبرو هستیم. جنگی که باورهای ما رو هدف قرار داده و می خواهد متزلزل کرده و باورهای دیگری را جایگزین کند. شاید یکی از اهداف مهم آن ها جدایی مردم از ولی را نشانه گرفتند.

فراز11: «وَ أَنْ نَتَقَرَّبَ إِلَيْكَ فِيهِ مِنَ الْأَعْمَالِ الزَّاكِيَةِ بِمَا تُطَهِّرُنَا بِهِ مِنَ الذُّنُوبِ ، وَ تَعْصِمُنَا فِيهِ مِمَّا نَسْتَأْنِفُ مِنَ الْعُيُوبِ ، حَتَّى لَا يُورِدَ عَلَيْكَ أَحَدٌ مِنْ مَلَائِكَتِكَ إِلَّا دُونَ مَا نُورِدُ مِنْ أَبْوَابِ الطَّاعَةِ لَكَ ، وَ أَنْوَاعِ الْقُرْبَةِ إِلَيْك» .

و ما را در این ماه توفیق ده که به وسیلۀ اعمال شایسته که ما را به سبب آن‌ها از گناهان پاک کنی، به تو تقرّب جوییم؛ و ما را در این ماه، از این‌که بخواهیم اعمال زشت را از سر بگیریم حفظ فرما و کار بندگی ما در این ماه به جایی رسد که هیچ یک از فرشتگانت نتواند، بالاتر از آنچه ما به جا آوردیم، از ابواب بندگی و طاعت برای تو و انواع اعمالی که سبب قرب ما به حضرت توست، به پیشگاهت ارائه کند.

در پایان خانم ناطقیان دعا فرمودند و جلسه خاتمه یافت.

• < قبلی
• بعدی >