به گزارش معاونت پژوهش مدرسه، صد ‌و ‌چهل‌ و هشتمین جلسه‌ی پژوهشی تدبر و محوربندی و بازخوانی صحیفه‌ی سجادیه با حضور اساتید و طلاب این مدرسه در روز سه‌شنبه 26 دی‌ماه 1402 ساعت 16، در‌ نرم‌افزار «قرار» با موضوع «دعاى آن حضرت است در ذكر توبه و درخواست آن از پروردگار»(دعای31) برگزار گردید. در ابتدای جلسه پس از پخش صوت قرآن کریم و صلوات امام سجاد ^{علیه‌السلام} از مجموعه‌‌ی صلوات بر حجج طاهره ^{علیهم‌السلام}، استاد باقری به مرور فرازهای قبلی و بیان شرح فرازهای جدید پرداختند:

فراز 20: «اللَّهُمَّ أَيُّمَا عَبْدٍ تَابَ إِلَيْكَ وَ هُوَ فِي عِلْمِ الْغَيْبِ عِنْدَكَ فَاسِخٌ لِتَوْبَتِهِ ، وَ عَائِدٌ فِي ذَنْبِهِ وَ خَطِيئَتِهِ ، فَإِنِّي أَعُوذُ بِكَ أَنْ أَكُونَ كَذَلِكَ ، فَاجْعَلْ تَوْبَتِي هَذِهِ تَوْبَةً لَا أَحْتَاجُ بَعْدَهَا إِلَى تَوْبَةٍ . تَوْبَةً مُوجِبَةً لِمحْوِ مَا سَلَفَ ، وَ السَّلَامَةِ فِيمَا بَقِيَ»

خدایا! هر بنده‌ای که به پیشگاهت توبه کند ولی در علم غیب تو معلوم است که شکنندۀ توبه است و بازگشت کرده‌است به گناه و خطایش؛ من به تو پناه می‌آورم از این که چنین باشم؛ پس این توبۀ مرا توبه‌ای قرار ده که پس از آن نیازمند به توبه‌ای نباشم؛ توبه‌ای سبب محو شدن گناهان گذشته و سلامت از گناه در باقی‌ماندۀ عمر.

توبه‌ی انسان دارای مراتبی است: گاهی توبه همراه با آگاهی و عمیق است که در اصطلاح توبه‌ی نصوح نامیده می‌شود که برگشت‌ناپذیر و ناشی از نفش مطمئنه است. گاهی نیز توبه‌کننده به عمق اعمال خود واقف نیست و درک درستی از وضعیت خود ندارد و توبه‌ی او ناشی از نفس لوامه است که با محاسبه‌ی نفس و مراقبت دائم می‌تواند به گناه بازنگردد اما امکان لغزش وجود دارد چون به عواقب گناه کاملا آگاه نیست. نوع سومی از توبه نیز هست که عبد نمی‌تواند به دلایل مختلف به آن وفادار بماند و موجب حرکت رفت و برگشتی عبد میان گناه و توبه می‌گردد.

فراز 21: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَعْتَذِرُ إِلَيْكَ مِنْ جَهْلِي ، وَ أَسْتَوْهِبُكَ سُوءَ فِعْلِي ، فَاضْمُمْنِي إِلَى كَنَفِ رَحْمَتِكَ تَطَوُّلًا ، وَ اسْتُرْنِي بِسِتْرِ عَافِيَتِكَ تَفَضُّلًا .»

خدایا! از نادانی‌ام به درگاهت عذر می‌خواهم و نسبت به زشتی عملم طلب بخشش می‌کنم؛ پس مرا از باب احسان در پناه رحمت خود آر و از راه تفضّل به پوشش عافیتت مرا بپوشان.

ریشه‌ی گناه جهل و نادانی است و همچنین توبه بدون امداد، رحمت و ستر الهی امکان‌پذیر نیست.

فراز 22: «  اللَّهُمَّ وَ إِنِّي أَتُوبُ إِلَيْكَ مِنْ كُلِّ مَا خَالَفَ إِرَادَتَكَ ، أَوْ زَالَ عَنْ مَحَبَّتِكَ مِنْ خَطَرَاتِ قَلْبِي ، وَ لَحَظَاتِ عَيْنِي ، وَ حِكَايَاتِ لِسَانِي ، تَوْبَةً تَسْلَمُ بِهَا كُلُّ جَارِحَةٍ عَلَى حِيَالِهَا مِنْ تَبِعَاتِكَ ، وَ تَأْمَنُ مِمَا يَخَافُ الْمُعْتَدُونَ مِنْ أَلِيمِ سَطَوَاتِكَ ..»

خدایا! از هر عملی که با خواسته‌ات مخالفت می‌کند، یا مرا از عرصۀ محبتت بیرون می‌برد، مانند اندیشه‌های غیر منطقی دلم و نگاه‌های چشمم و گفته‌های بی‌جای زبانم، به درگاهت توبه می‌کنم؛ توبه‌ای که هر یک از اندامم به سهم خودش از کیفرت سالم بماند و از سخت‌گیری‌های دردناکت که متجاوزان از آن می‌ترسند، در امان قرار گیرد.

خالف فعل و به معناب رفتن به نقطه‌ی مقابل هرآن‌چه که خواست خدا باشد است . عبد می‌بایست خواست و اراده‌ی الهی را در تمام وجوه زندگی خود تشخیص دهد و پیاده‌سازی کند. زال به معنای دور کردن است و أو در صحیفه به معنای هرآن‌چه است. محبت مصدر است و به ضمیر کاف متصل شده است که ضمیر در این شرایط گاه معنای فاعلی دارد یعنی محبت خدا نسبت به عبد و یا معنای مفعولی دارد و به معنای محبت عبد به خداست. در ادامه امام علیه السلام اسباب مخالفت با اراده و خواست الهی و خروج از محبت او را مطرح می‌کنند:

1. خطورات قلبی: منشأ خطورات در قلب انسان یا ناشی از الهامات رحمانی است و یا از الهامات نفسانی سرچشمه می‌گیرد. گاهی نیز خطورات قلب ناشی از وسوسه‌های شیطانی است. اگر عبد اهل ذکر و یاد خدا باشد وسوسه‌ها بر او کارساز نیست اما اگر قلبی دور از نور و یاد خدا باشد، وسوسه‌ها موجب مخالفت عبد با فرامین الهی می‌گردد.
2. لحظات عینی: نگاه عمدی با چشم به حرام، موجب پروبال پیدا کردن وسوسه‌ها می‌شود.
3. حکایات لسان: حکایت به معنای جاری شدن و نقل کردن است که با زبان منتقل می‌شود و دال بر گناهان زبانی انسان است مانند غیبت، نمامی و دیگر موارد.

در این فراز توبه ای مد نظر است که دو اثر دارد:

1. موجب سالم ماندن تک‌تک اعضای بدن عبد از کیفر الهی در دنیا و آخرت گردد.
2. سبب امنیت از آن‌چه که موجب ترس متجاوزان از مواخذه‌ی شدید ودردناک خداوند شود.

در ادامه استاد صفری به بیان نکاتی از سیره‌ی امام سجاد ^{علیه السلام} از کتاب انسان 250 ساله‌ی مقام معظم رهبری پرداختند:

بیانات امام زین العابدین ^{علیه السلام} دوگونه است:

1. موعظه: ایشان به روش حکیمانه و زیرکانه معارف اسلامی را در قالب توصیه‌های اخلاقی و نامه‌هایشان اظهار نمودند. مخاطب فرمایشات امام ^{علیه السلام} یا عوام مردم بودند و یا خواص و «یا أیّها النّاس» نشانه‌ی خطاب عام است و «أیّهاالمومنون» و یا صفات دیگر را معمولا خطاب به خواص می‌فرمودند. ایشان به روایتی از کتاب تحف العقول که در گروه صحیفه (پیام‌رسان ایتا) قرار گرفته است استناد کردند.
2. دعا: بیشتر این دعاها در کتاب صحیفه‌ی سجادیه گردآوری شده است.

در پایان استاد صفری دعا فرمودند و جلسه خاتمه یافت.

• < قبلی
• بعدی >