شخصیت‌شناسی علامه طباطبایی قدس سره با هدف الگوسازی
- دسته: معاونت پژوهش
- بازدید: 171
-
-
به گزارش واحد پژوهش مدرسه علمیه حضرت زینب کبری سلام الله علیها ، روز یکشنبه مورخ 14 آبان ماه 1402، صد و هجدهمین پیش‌نشست علمی «شخصیت‌شناسی علامه طباطباییقدس سره با هدف الگوسازی» با سخنرانی آقای محمدباقر خراسانی، محقق حوزه و دانشگاه و دبیر اجرایی کنگره‌ی بینالمللی علامه طباطبایی برگزار گردید. این گردهمایی با حضور مدیر محترم، معاون پژوهش، معاون آموزش و دیگر اعضای کادر، اساتید و طلاب عزیز تشکیل شد. در ابتدا دبیر علمی نشست، خانم دکتر مهری باقری، استاد حوزه و کارشناس قرآنی به بیان مقدمه‌ای کوتاه دربا‌ره‌ی زندگی علامه و تالیفات ایشان پرداختند:
علامه طباطبایی سال 1281 در تبریز متولد شدند و در زمان کوکی والدین خود را از دست دادند. ایشان بعد از گذراندن دروس مقدماتی در زادگاهشان و پس از ازدواج به همراه خانواده به کشور عراق و شهر نجف اشرف عزیمت نمودند. ایشان در طول حیات خود از مظهر اساتید برجسته ای مانند :
در عرفان
در فلسفه
در ریاضیات
در خارج فقه و اصول
در رجال
بهره بردند و پس از چند سال به تبریز بازگشته و بعد از مدتی ایشان به شهر قم عزیمت می‌کنند. تالیفات ایشان عبارت است از:
- تفسیر المیزان
- اصول فلسفه و روش رئالیسم
- شیعه در اسلام
- سنن النبی (ص)
- حاشیه بر اسفار صدرالدین شیرازی
- بدایة الحکمه
- نهایة الحکمه
- شيعه: مجموعه مذاكرات با پروفسور كربن
- رسالت تشيع در دنياى امروز(بخش دوم مذاكرات با پروفسور كربندر سال ۱۳۴۰ش)
- حاشیه بر کفایة الاصول
- رساله در حکومت اسلام
- رساله در قوه و فعل
- رساله در اثبات ذات
- رساله در صفات
- رساله در افعال
- رساله در وسائط
- الانسان قبل الدنیا
- الانسان فی الدنیا
- الانسان بعد الدنیا
- رساله در نبوت
- رساله در ولایت
- رساله در مشتقات
- رساله در برهان
- رساله در مغالطه
- رساله در تحلیل
- رساله در ترکیب
- رساله در اعتباریات
- رساله در نبوت و مَنامات
- منظومه در رسم خط نستعلیق
- علی و الفلسفة الالهیه (به فارسی ترجمه شده است)
- قرآن در اسلام
ایشان در تاریخ 25 آبان سال 1360 شمسی رحلت فرمودند و در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها دفن شدند. آثار ایشان نشان دهنده‌ی ابعاد مختلف وجودی ایشان می‌باشد. همچنین علامه شاگردان بسیار درخشانی را از خود برجای گذاشتند از جمله:
- شهید مرتضی مطهری
- علامه عبدالله جوادی آملی
- آیت‌الله محمد فاضل لنکرانی
- علامه حسن حسن‌زاده آملی
در ادامه آقای خراسانی، دبیر کنگره‌ی بینالمللی علامه طباطبایی، به بیان ویژگی‌ها و مصادیق رفتاری الگوساز و مهم شخصیتی علامه پرداختند:
صحبت در باب شخصیت علامه بسیار کار مشکلی هست؛ درجه‌‌ی علمی ایشان به صورتی است که مسلمان و غیرمسلمان به جامعیت دانش ایشان اذعان دارند. ایشان تحت تاثیر الگویی منحصر‌به‌فرد مانند آیت‌الله قاضی بودند. سه توصیه‌ی ابتدایی استاد قاضی به ایشان عبارت است از:
- اخلاص
- کسب علم فقط برای خدا
- کنترل زبان
این توصیه‌ها تا آخر عمر علامه در رفتار ایشان مشهود بود به گونه‌ای که تا از ایشان سوال نمی‌شد صحبت نمی‌کردند. دوران زندگی علامه به چهار دوره پرفرازو‌نشیب تقسیم می‌شود. دوره‌ی اول مربوط به تولد و زندگی ایشان در تبریز بود که شرح آن توسط دبیر جلسه گذشت. نکته‌ی جالب توجه آن که ایشان در ابتدا علاقه‌ی چندانی به دروس حوزه نداشتند و با توسلی خالصانه به درگاه الهی چنان به درس و بحث علاقمند می‌گردند که همه‌ی اشتغالات دیگر دنیوی را کنار گذاشته و درس را در اولویت قرار می‌دهند.
در دوره‌ی دوم از حیات خود ایشان ده سال به نجف اشرف نقل مکان می‌نمایند بدون آن که شهریه‌ای دریافت کنند. همسر علامه نیز شخصیتی خودساخته و برجسته هستند که شرایط سخت زندگی طلبگی را در آب و هوای شهر نجف تاب می‌آورند. منزلی که علامه در نجف اجاره می‌کنند معروف به خانه‌ی جنیان بود که مردم از ترس آن‌جا را کرایه نمی‌کردند. ایشان برای استفاده از اساتید برجسته مشقت فراوان و مسیرهای طولانی را متحمل می‌شدند.
بازگشت علامه به تبریز که دوره‌ی سوم زندگی ایشان را تشکیل می‌دهد به علت جلوگیری رضاخان از فعالیت‌های حوزه‌های علمیه و قطع امکان خروج ارز به نجف موجب شرایط سخت اقتصادی برای علامه و برادرشان می‌شود چون درآمد ایشان از زمین‌های کشاورزی موروثی در تبریز بوده است. ایشان پس از بازگشت به ایران، در روستای شادآباد تبریز ساکن می‌شوند و به کشاورزی، تحصیل و تالیف کتاب می‌پردازند. ایشان با تسلط بر علوم ریاضی و مهندسی، طراح و معمار بناهایی در کشور بودند از جمله منزل خودشان در تبریز و مدرسه‌ی حجتیه در قم. منزل ایشان در تبریز ویلایی و با امکانات خوبی برای راحتی خانواده طراحی شده است. سیستم کشاورزی و آبیاری در مزارع علامه نیز مدرن و با طراحی خودشان بوده است.
دوره‌ی چهارم عمر علامه شامل عزیمت ایشان به شهر قم می‌‌گردد. در تبریز فعالیت‌های خاص سیاسی روی می‌دهد و روسیه در صدد جداسازی آذربایجان از ایران بود که در این شرایط علامه به قم نقل مکان می‌کنند. منزل ایشان در قم شامل یک اتاق می‌شد و همسر ایشان هیچ اعتراضی پس رفاهی که در تبریز میسر شده بود، نداشتند. علامه در فقدان چنین همسری چندین سال گریه می‌نمودند.
به جز تعداد معدودی، کسی علامه طباطبایی را در قم نمی‌شناختند. ایشان از مجتهدان زمان خود چیزی کم نداشتند و در صورت ورود به این جرگه قطعا از مجتهدان برجسته‌ی قم می‌شدند اما ایشان به نیاز روز جامعه دقت می‌کردند و به دنبال شهرت و محبوبیت نبودند. علامه طباطبایی به قول مرحوم آیت‌الله خوئی فداکاری نمودند و در دو زمینه‌ی کمتر کار شده مانند تفسیر قرآن و فلسفه ورود کردند. ایشان تفسیر را به سختی و تنهایی نوشتند و گاهی برخی شاگردان به ایشان کمک می‌کردند. فلسفه نیز جزءدروس ممنوعه‌ی حوزه بود و ایشان به سختی کلاس‌های خود را برگزار می‌نمودند. اما ادب علامه اقتضا داشت که در صورت تقاضای مراجعی مانند آیت‌الله بروجردی، کلاس فلسفه را تعطیل می‌نمودند. مرحوم فلسفی برای حل مشکل جریان فلسفی در حوزه‌ی علمیه‌ی قم چاره‌ای می‌اندیشد؛ ایشان چند کتاب از مکاتب فلسفی غرب تهیه می‌کند و نزد آیت‌الله بروجردی می‌رود و کتاب‌ها را به ایشان نشان می‌دهد. همین هشدار مرحوم فلسفی موجب راه‌اندازی دوباره‌ی کلاس‌های فلسفه‌ی علامه شد. همچنین علامه صبر بی‌نظیری در پاسخگویی به افراد از اقشار و اعتقادات گوناگون داشتند. نکات بیان شده همگی باید مایه‌ی عبرت و الگوگیری طلاب حوزه‌های علمیه باشد.
آقای خراسانی در انتهای جلسه به تاریخ برگزاری اختتامیه کنگره در دانشگاه الزهرا سلام الله علیها مورخ 30 آبان، روز حکمت و فلسفه اشاره نمودند و به سوالات حضار پاسخ دادند.
نظرات
- هیچ نظری یافت نشد
نظر خود را اضافه کنید.